Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), 11 Ocak’ta Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) Ekim dönemi işgücü istatistiklerini değerlendiren İşsizlik ve İstihdamın Görünümü Raporu’nu yayımladı. TÜİK’e göre dar tanımlı işsizlik oranı 0.7 puanlık azalış ile yüzde 12.7 seviyesinde gerçekleşirken, Türkiye genelinde 2020 yılı Ekim döneminde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 391 bin kişi azalarak 4 milyon 5 bin kişi oldu. DİSK-AR’a göre bu veriler gerçeği yansıtmazken, kadınların işgücüne katılımı da düştü. Raporun kadınlar açısından ortaya koyduğu gerçekler şöyle:  

■ Kovid -19 etkisiyle geniş tanımlı kadın işsizlik oranı yüzde 41’e ulaştı!

■ Kadınlar Kovid-19’dan daha fazla etkileniyor. Kadın işgücü yüzde 8 kadın istihdamı yüzde 6.3 azaldı.

■ Ücretsiz izin uygulamalarının başlamasıyla beklendiği üzere işbaşında olanların sayısında ciddi düşüşler meydana geldi. Buna göre işbaşında olanların oranı kadınlarda ciddi bir biçimde azalmaya devam ediyor. İşbaşında olanların toplam sayısı son bir yılda yüzde 4.4 azalırken bu sayı kadınlarda yüzde 10.7 azaldı.

■ İşgücüne dahil olmayanlar kategorisinde olan iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve ümitsizlerin sayısında patlama yaşanmaya devam ediyor. İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar son bir yılda 1 milyon 330 bin artarken, ümitsizlerde 843 bin arttı. Kadın ümitsizlerin oranında vahim bir artış yaşandığı görülüyor. Ümitsiz işsizlerin sayısı genelde yüzde 122.5, kadınlarda ise yüzde 168.4 arttı.

■ Kadınlarda Ekim 2019’da yüzde 27.3 olan geniş̧ tanımlı işsizlik oranı yüzde 35.8 yükselmiştir. Geniş̧ tanımlı işsizliğin artışının en önemli nedeni ümidini yitiren işsizler ile iş aramayıp çalışmaya hazır olanların sayısında Kovid-19 döneminde meydana gelen artıştır.

■ Ekim 2020’de dar tanımlı toplam işsiz sayısı 4 milyon 5 bin iken kadınlarda bu rakam 1 milyon 541 bin olarak açıklanmıştır.

■ Kovid-19 etkisiyle revize geniş tanımlı işsiz ve iş kaybı ise Ekim 2020’de toplamda 10 milyon 681 bin, kadınlarda 5 milyon 130 bin olarak gerçekleşti.

KADIN İŞGÜCÜNÜN DURUMU

Bütün veriler kadın işgücünün erkeklere göre Kovid-19’dan daha olumsuz etkilendiğini gösteriyor. Kadınlar Kovid-19 döneminde ücretli istihdamdan daha fazla çekilmek zorunda kaldılar. Bütün veriler kadın işgücünün erkeklere göre kovid-19’dan daha olumsuz etkilendiğini gösteriyor. Kadınlar Kovid-19 döneminde ücretli istihdamdan daha fazla çekilmek zorunda kaldılar. Kovid-19 bakım emeğine (hasta bakımı, çocuk bakımı, yaşlı bakımı, ev hijyeni gibi) olan ihtiyacı artırdı. Bu duruma çözüm üretilemediği için kadınlar daha fazla istihdam dışına çıkıyor. Öte yandan işletmelerde yaşanan zorluklar da kadınların Kovid-19 döneminde erkeklere göre daha fazla istihdamdan ayrılmasına yol açıyor. Sonuç olarak Kovid-19 döneminde kadınların ev içi iş yükü çok daha fazla arttı. Ekim 2019’da kadınların işgücüne katılma oranı yüzde 34.6 iken ekim 2020’de bu oran yüzde 31.3’e düştü. Ekim 2019’da yüzde 71.9 olan erkeklerin işgücüne katılma oranı ekim 2020’de yüzde 69’a geriledi. Ekim 2019’da toplam istihdam oranı yüzde 45.9 iken ekim 2020’de 2.3 puan azalarak yüzde 43.6’ya geriledi. Ekim 2019’da yüzde 63.5 olan erkeklerin istihdam oranı 2.4 puan gerileyerek ekim 2020’de yüzde 61.1’e geriledi. Ekim 2019’da yüzde 28.7 olan kadınların istihdam oranı 2.3 puan gerileyerek ekim 2020’de yüzde 26.4’e geriledi. Toplam istihdam son bir yılda yüzde 2.6 azalmışken kadınlarda yüzde 6.3 ve erkeklerde yüzde 1.7 azalmıştır. Böylece erkeklere göre oldukça düşük olan kadınların işgücüne katılım ve istihdam oranları daha da gerilemiş̧ oldu.

DİSK-AR’DAN İŞSİZLİKLE MÜCADELE ÖNERİLERİ
■ İşten çıkarmalar Kovid-19 süresince kesin olarak yasaklanmalı.
■ İşsizlik sigortasından yararlanma koşulları ve ödenek miktarı iyileştirilmelidir.
■ Kovid-19 koşullarında işsizlik ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanmada ön koşul
aranmamalıdır.
■ İşsizlik Sigortası Fonu’nun amaç dışı kullanımına son verilmelidir.
■ “Herkesin çalışması için, herkesin daha az çalışması” ilkesi doğrultusunda haftalık çalışma
süresi gelir kaybı olmaksızın 37,5 saate, fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı, 90 saate düşürülmelidir.
■ İstihdam artışlarında kamunun payı dikkate değerdir. Kamu istihdamının artırılması, kamuda eğreti ve güvencesiz çalışma biçimleri yerine, kadrolu ve güvenceli istihdam artışının sağlanması yaşamsal önemdedir. Kamu girişimciliği ve hizmetleri istihdam yaratacak şekilde yeniden ele alınmalı ve kamuda personel açığı derhal kapatılmalıdır.
■ İş başında eğitim adı altında çırak, stajyer, kursiyerlerin ve bursiyerlerin ucuz işgücü deposu olarak kullanılması uygulamasına son verilmelidir.
■ Uluslararası çalışma normları doğrultusunda herkese en az bir ay ücretli yıllık izin hakkı tanınmalıdır.
■ Güvencesiz çalışma biçimlerine son verilmeli, tüm taşeron işçilere kadro verilmelidir.
■Kamu taşeron işçileri kamu işçisi olarak kadroya alınmalıdır.
■ Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) “insana yaraşır iş” yaklaşımı temelinde herkese güvenceli ve nitelikli işler sağlanmalıdır.
■ Sendikal hak ve özgürlüklerin kullanımı güvence altına alınmalı, sendikal barajlar kaldırılmalı, herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
■ Toplum yararına çalışma programları kapsamında çalıştırılanlar daimî işçi statüsüne geçirilmelidir.
■ Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğinin azaltılması için işgücü piyasalarındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli, ev içi bakım hizmetleri devletin gereken nitelikli, yaygın ve ücretsiz bakım hizmetlerini sağlaması ile kadının üzerinden alınmalıdır.

Fotoğraf: DHA