Arife günü öğlen A-101’e uğradım. Kasada ödeme yaparken işçi arkadaşlarla sohbet ettik. Saat 13:00’ü geçmek üzereydi. Bayram tatilinin başlamak üzere olduğunu, arife günü 13:00’ten sonraki çalışmalar ile bayram günlerindeki çalışmalar için işverenin ücret ödemek zorunda olduğunu söyledim. İşçi arkadaşlar arife günü ile bayramın 2 ve 3. günü çalıştıklarını, Kurban bayramlarında da ilk iki gün hariç çalıştıklarını ancak karşılığında ilave bir ödeme almadıklarını söylediler.

Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun ile İş Yasası’nın 47. maddesi açık ve nettir. İşçi bayram günlerinde çalışmadan ücretine hak kazanır. Çalıştırılırsa, çalıştırıldığı her gün başına ilave bir günlük daha ücret ödenmesi gerekir.

Arife günü mesaisinin tümü 13:00’ten sonraya denk gelen ve çalışan işçiler ilaveten bir günlük ücrete hak kazanır.

Arife günü mesaisinin bir kısmı 13:00’ten önceye bir kısmı 13:00’ten sonraya denk gelen işçiler, 13:00’e kadar yaptıkları çalışmaları için ilave ücret almaz çünkü bu süre zaten normal çalışma süresinin ve aylık ücretin içindedir. Ancak 13:00’ten sonraki her 1 saatlik çalışma için ilave 1 saatlik ücret ödemesi gerekir.

Bayramın 1, 2 ve 3. günlerinde yapılan her 1 günlük çalışma için de ilaveten 1 günlük ücret ödenmek zorundadınr.

Türkiye’nin en büyük market zincirlerinden biri olan A-101 bu yasal kuraldan muaf değildir. Çalışanlarına bayram mesaisi ödemek zorundadır!

Brüt asgari ücret üzerinden örnek bir hesaplama yapalım.

Brüt aylık asgari ücret: 2.558,4 TL

Brüt günlük asgari ücret: 85,28 TL

Brüt saatlik asgari ücret: 11,37 TL

Bayram günlerinde hiç çalıştırılmayan asgari ücretli işçi o ay sonunda ücretini tam alır yani brüt 2.558,4 TL ücrete hak kazanır.

Diyelim ki işçi arife günü 13:00’ten sonra 4 saat çalıştı. Bayramın birinci günü çalışmadı, ikinci ve üçüncü günü tam çalıştı.

Bu durumda işçi

Arife günü: 11,37 TL x 4 = 45,48 TL

Bayram 2. Gün: 85,28 TL

Bayram 3. Gün: 85,28 TL

Toplamda ise 216,04 TL brüt ilave ücrete hak kazanır.

Yani işçiye 2.558,4 TL + 216,04 TL = 2.774.44 TL brüt ücret ödenmesi gerekir. Bu tutardan vergi ve SGK primi kesilir, elde edilen tutara asgari geçim indirimi ilave edilir ve işçiye ödenecek net ücret bulunur.

Bayramda çalıştığı halde ilave ücreti (bayram mesaisi) ödenmeyen işçiler:

1) Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na şikâyette bulunabilir.

2) Ödenmeyen bayram mesaileri ve diğer haklarını 5 yıllık zaman aşımı süresi içinde önce arabulucuya başvurarak anlaşma sağlanamadığı takdirde de dava yoluyla talep edebilir.

3) Haklı fesih hakkını kullanarak işyerinden ayrılabilir, 1 yılını doldurmuşsa kıdem tazminatını talep edebilir.

4) Sendikalaşarak, sendikaları aracılığıyla toplu iş sözleşmesi yaparak bu sorunu kökünden çözebilir.

Bayramlarda ve diğer tatil günlerinde marketlerin büyük çoğunluğu açıktır. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, işyerlerinde teftiş bile yapmaya gerek duymadan işçilere bayram çalışması ücreti ödenip ödenmediğini tespit edebilir. Nasıl mı? Bu çalışmalar için de SGK primi ödenmek zorunda olduğu için Bakanlık SGK kayıtlarına bakar, Haziran ayı primlerinde işçilerin primlerinin daha yüksek olup olmadığını inceler. Bayramda açık olan marketler Haziran ayında diğer aylara göre daha fazla prim ödemediyse, bayram çalışmaları için ilave ücret ve prim ödenmediğini tespit etmiş olur. Bakanlık bu marketlere iş müfettişlerini, SGK’de kendi müfettişlerini yollar. Bakanlık ayrı, SGK ayrı idari para cezası keser. İşçilere bayram mesailerinin, SGK’ya da ilave primlerin ödenmesi sağlanır.

Bu vesileyle Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile SGK’yı da göreve davet etmiş olalım. Şikâyet gelmesine gerek olmadan, görevinizi yapın!