Müzik tarihimizin ilk kadın efsanesi: Denizkızı Eftalya

08 Temmuz 2023 06:10

Kitap Eftalya’ya dair ilk kapsamlı biyografi araştırması olurken, döneme dair her yerde bulamayacağınız pek çok toplumsal dönüşümün belgelerle kaydını tutuyor.

Sevda AYDIN

Müzikolog Bilen Işıktaş, “Boğaziçi’nin Büyülü Sesi-Denizkızı Eftalya” kitabıyla 84 yıl önce hayatını kaybeden ilk kadın assolistimiz Denizkızı Eftalya ile bizleri yeniden buluşturdu. Kitap Eftalya’ya dair ilk kapsamlı biyografi araştırması olurken, döneme dair her yerde bulamayacağınız pek çok toplumsal dönüşümün belgelerle kaydını tutuyor.

Denizkızı Eftalya, 1891 yılında İstanbul’un Büyükdere ilçesinde dünyaya gelir. Asıl adı Atanasi Yeorgiadu’dur. Rum bir ailenin çocuğudur. Savaşların yaşandığı dönemde büyür. Eftalya’nın babası Yorgaki Efendi müziği seven bir jandarma subayıdır. İstanbullular, dönemin kasvetli havasını Boğaziçi’nin eğlence hayatına karışarak dağıtır. En önemli müzisyenler eserlerini Boğaziçi’ne açılan sandallarda icra eder. Yorgaki Efendi de pek çok İstanbullu gibi bu sandallarda yükselen şarkıları dinlemek için iner Boğaziçi’ne. Kızının sesini keşfettiğinde büyük bir heyecan duyar ve Eftalya’yı yanına alıp şarkılar söylemesini sağlar.

Cumhuriyet’in ilk yıllarına gelinen bu süreçte toplumsal olarak yaşanan tüm değişimlerin tanığı olan Eftalya, ilk kadın assolist olmayı başarır. 1928 yılında Pathe Gramofon ile bir anlaşma yapar. Paris’te yapılacak kayıtlarda Denizkızı Eftalya’ya, piyanist Yorgo Bacanos ve kemençeci Aleko Bacanos eşlık eder. Ayrıca burada Le Petit Journal salonunda konserler de verirler. Orada ilk kez Denizkızı Eftalya olarak sahneye çıkar. Konserler büyük ilgi görür, şöhreti dünyanın dört bir yanına yayılır. Kemani Sadi Işılay’la tanışması, ömrü boyunca sürecek bir evliliğe dönüşür.

İLHAM KAYNAĞI EFTALYA…

Kitapta çeşitli kaynaklardan Eftalya’nın biyografisiyle beraber, dönemin sanatçılarına yönelik siyasi bakış da ele alınıyor. Eftalya’nın gayrimüslim kadınlar başta olmak üzere sanatçılara özgürlük ve sanatsal üretim alanı yaratmaları bakımından öncülük ettiği vurgulanıyor. Yarattığı ilhamla başta Safiye Ayla gibi pek çok kadın assolistin doğmasına vesile olur.

Müzik tarihimizin ilk efsanelerinden biri olan Denizkızı Eftalya, 1936 yılında Şirket-i Hayriye’nin (Şehir Hatları) Boğaz’da hayatı canlandırmak için düzenlediği gecede sahne alır. Boğaziçi’nde serin havaya rağmen uzun süre saz heyetiyle şarkılarını söyler. O gece üşüten Eftalya bir daha toparlanamaz ve son konserini başladığı yerde, Boğaziçi’nde verir.

Eftalya’yı daha önce dinlemeyenler TIKLAYIN