Ürettiğini alamama, giyememe uzun süredir Türkiye işçi sınıfının aşina olduğu, artık sıradanlaşan bir ön kabul olarak hayatımıza yerleşiyor. “Şahane, süper, mükemmel kasım”lar, indirim ayları ve günleri gündemimize reklamlarla girse de bu günlerin arka planında daha fazla sömürülen işçilerin gerçeği var. İndirim günlerinden iş yoğunluğunun artmasıyla haberdar olan, indirim günlerini alışverişle değil fazla mesailerle geçiren kadınlardan biri de Zehra.*

Zehra, günlerdir hakları için direnen Şık Makas işçilerinden biri. Kasım indirimlerini sorduğumuzda “İndirim aylarını, günlerini hiç bilmem. Benim tek bildiğim, ‘İş var, acil yükleme var, iş yetişmesi gerekiyor, zorunlu mesai var’ demeleriydi. Zorunlu mesaiye kalmamız için masalar yumruklanıyordu. 12 saat çalışıyorduk. İndirim günleri dediğiniz çoluğumuzla çocuğumuzla tek gün vakit geçirememek anlamına geliyordu” diyor Zehra.

"6 yılda kendi çalıştığım firmadan iki pantolon alabildim"

Şık Makas özellikle Cross Jeans’e dikim yapan fabrikalardan biri. Yurtdışındaki satışlarında ortalama pantolon fiyatları 60 avrodan başlayan Cross Jeans’in Türkiye mağazasında ortalama kadın pantolon fiyatları 700 lira. Zehra Türkiye mağazalarında ve yurt dışı mağazalarındaki ürün kalitesinin devasa farklı olduğunun altını çiziyor: “6 yıl Şık Makas’ta asgari ücrete çalıştım. Belki iki pantolon alabilmişimdir. Zaten iki yıl önceye kadar Türkiye’de mağaza yoktu ve hep dolar, avro vardı etiketlerde. Daha sonra Türkiye’de mağaza açınca daha çok defolu, dikim hatası olan veya kalitesi düşük olan giysiler satılmaya başladı. Ancak ben o zaman bile alamadım.”

"İndirim günleri daha fazla mesai demek"

Özellikle kendine alışveriş yapmanın hiçbir zaman önceliği olmadığını söylüyor Zehra; “Üç çocuğum var, birisi evli. Diğerleri okuyor. Hatta üniversite okuyan çocuğum yetiştirmediğimiz için bırakıp Tokat’a geri gelmek durumunda kaldı. Dört bankaya borcum var. AVM’ye borcum var. Kira var. Faturalar var. Benim için indirim, alışveriş hiç öncelik olmadı. Kendi diktiğimi bile giyemedim. O yüzden kasım falan hiçbir zaman bana şahane olmadı. Daha fazla çalışma ve hak gasbı oldu.”

"Aldıklarımız değil, işimiz artıyor"

İndirim günleri üretenlerin yanı sıra paketleme işçileri açısından da zorlu geçiyor. Trendyol deposunda çalışan Leyla, indirim günlerinde işlerinin yoğunlaştığını, mesai zorunlu olmasa bile iş yükünün oldukça arttığını ifade ediyor. Leyla indirim günlerinde kendine hiçbir şey almadığını söylüyor: “İşimiz artıyor, her indirim dönemi böyle, ancak benim gibi birçok işçi paketlediği indirimli ürünleri alamıyor. Listeler yapamıyor. Ayrıca biliyoruz ki ürünlerin fiyatlarında en fazla 100-200 lira fark oluyor. Ancak ocak ayı öncesi her şeye daha fazla zam gelmeden alışveriş yapmak isteyenler de oluyor. Toplu bakınca mantıklı gelebilir ancak bizim ne toplu ne tekli ödeyecek paramız yok.”

*İşçinin ismi güvenlik ve kendi talebi üzerine değiştirilmiştir.