“Haklarımız Var” programının bu haftaki bölümünde Avukat Devrim Avcı, emekçilerin sıkça karşılaştığı hak ihlallerine dair soruları yanıtladı. Programda, izleyicilerden gelen çok sayıda sorudan öne çıkanlar seçilerek değerlendirildi. İşte öne çıkan başlıklar ve Avcı'nın verdiği yanıtlar:

Fazla mesai ücreti yerine izin verilebilir mi?

Haftalık 45 saati aşan çalışmalar, fazla mesai sayılıyor. Bu çalışmalar için işveren ücret ödemekle yükümlü. Ancak işçi ve işverenin karşılıklı yazılı onayı ile her bir saatlik fazla çalışma için yarım saatlik izin kullanılabiliyor. Yazılı onay olmadan, işveren dinlenme süresi vererek fazla mesai ücretinden kaçınamaz.

Yıllık izin ücretini alabilir miyim?

İşten ayrılan ve yıllık izinlerini kullanmamış işçiler, bu izin sürelerine karşılık gelen ücreti talep edebilir. Bu hak, iş sözleşmesinin sona ermesiyle doğar ve işten çıkarılma şekli bu hakkı etkilemez.

Yıllık izni bölerek kullanmak mümkün mü?

Yıllık iznin on günden az olmamak şartıyla bölünerek kullanılabilmesi için işçi ve işverenin karşılıklı anlaşması gerekiyor. Aksi halde işveren iznin tamamının tek seferde kullanılmasını isteyebilir.

Resmi tatilde çalışmaya ek ücret ve ikramiye verilir mi?

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışan işçiye, o gün için normal yevmiyesinin iki katı ücret ödenmelidir. İkramiye ise sadece iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesinde özel bir düzenleme varsa ödenir.

Fazla mesaiye zorlanabilir miyim?

İşçi, fazla mesai yapmayı kabul etmek zorunda değil. Fazla mesaiye dair onay yazılı olarak alınmalı. İşçi yazılı bir bildirimle bu onayı geri çekebilir ve otuz gün sonra fazla mesai yapmayı reddedebilir. İşveren bu durumda zorlama yapamaz.

Mazeret İzninde belge zorunlu mu?

İş Kanunu'na göre bazı durumlarda mazeret izni hakkı var. Örneğin, sağlık sorunu gibi acil durumlarda belge hemen sunulamayabilir. Ancak makul bir süre içinde belge sunulması, ileride doğabilecek hukuki sorunlarda işçi lehine delil olur.

Evlilik izni kadın-erkek ayrımı gözetir mi?

İş Kanunu’nda evlilik izni kadın-erkek ayrımı olmaksızın düzenlenmiştir. Tüm işçiler evlendiklerinde beş gün mazeret izni hakkına sahiptir.

Çocuğum hastalandı diye aldığım izin yıllık izinden düşülebilir mi?

İşveren, yıl içinde verilen ücretsiz izinleri ya da mazeret izinlerini yıllık izinden mahsup edemez. Bu hak anayasal dinlenme hakkı kapsamında güvence altındadır.

Yıllık iznim sürekli yoğunluk gerekçesiyle reddediliyor, ne yapmalıyım?

Yıllık izin kullanmak isteyen işçi, bu talebini en az bir ay önceden yazılı olarak işverene bildirmelidir. İşveren iznin tarihini belirleyebilir, ancak izin kullanımını tamamen reddedemez.

Gece vardiyasında çalışma süresi gündüzden farklı mı?

Evet. Gece çalışması yedi buçuk saati geçemez. Bu süreyi aşan gece çalışmaları yasal değildir.

Bir yılı doldurdum, yıllık izin hakkım verilmedi. ne yapmalıyım?

İşe başladığı tarihten itibaren bir yılı dolduran her işçi yıllık izin hakkı kazanır. Bu hak anayasal bir dinlenme hakkıdır. Kullandırılmaması durumunda işçi, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatı dahil yasal haklarını talep edebilir.