Geçtiğimiz yıl başlattığımız “Okullarda 1 öğün ücretsiz, sağlıklı yemek” kampanyasının ülke genelinde sahiplenilmesinin ardından MEB tarafından yayınlanan “Ücretsiz Beslenme/Yemek Programı” konulu genelge ile 2022-23 yılı eğitim öğretim yılının ikinci yarıyılı itibarıyla okul öncesi öğrencileri için ücretsiz öğle yemeği uygulaması başlatmıştı. MEB tarafından okullarından açılmasına 3 gün kala okullara yeni bir genelge gönderilerek yeni eğitim öğretim yılında bu uygulamanın 11 ilde devam edeceği bildirildi. Ülkenin geri kalan illerindeki okullarda uygulamanın ne olacağı konusunun muğlak kalması sonrası kadınlardan tepkiler yükseldi.

Yayın Kurulu Üyemiz ve EMEP Milletvekili Sevda Karaca, Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin’in yayınlaması istemiyle soru önergesi verdi.

Karaca, okul öncesi eğitime ilişkin olarak 2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programında "Erken çocukluk eğitiminin 5 yaş için zorunlu olması ve niteliğin artırılmasına yönelik ortak kalite standartlarının geliştirilmesi" hedefi, 11. Kalkınma Planında "Erken çocukluk döneminden başlamak üzere çocukların eğitim hayatlarındaki yoksunlukları dikkate alınarak servis, eğitim materyali, beslenme vb. bireysel ihtiyaçlarını gidermeyi sağlayacak farklı ve esnek uygulamalar geliştirilecektir" hedeflerine atıf yaptı. Yine MEB’in 2019-2023 Stratejik Planında "Erken çocukluk eğitimde şartları elverişsiz gruplarda eğitimin niteliği artırılacaktır." ve yine MEB tarafından geçtiğimiz ay yayınlanan yeni eğitim yılı tedbirleriyle ilgili genelgesinde sağlıklı beslenme için çalışmalar yürütüleceği yer aldığını hatırlattı. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 2023-2028 eylem planında “okul öncesi eğitim programlarında ücretsiz olarak sunulan beslenme hizmetlerinin yaygınlaştırılması” hedefine de vurgu yaptı.

SORUYORUZ: TEMEL İHTİYAÇ OLAN BESLENMEDEN KESİNTİ YAPILMASININ AÇIKLAMASI NEDİR?

 ◾Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) geçen yıl ilk defa açıkladığı çocuk, yoksulluk ve yaşam verilerine göre her iki çocuktan biri yoksulluk çekmektedir. Özellikle Mayıs ayında gerçekleşen genel seçimlerin ardından temel tüketim mallarına yapılan zamlar ve artan vergilerle birlikte yoksulluk iyice derinleşmiş ve yoksulluk sınırı 40 bin TL’ye dayanmıştır. Uygulamanın başladığı tarihten bu yana geçen 7 ayda yoksulluğun azalmadığı, bilakis arttığı bu tablo karşısında okullarda ücretsiz bir öğün yemek uygulamasının kaldırılmasının nedeni ve gerekçesi nedir?

 ◾Cumhurbaşkanlığı başta olmak üzere, Bakanlıkların strateji ve bütçe planları içerisinde okul öncesi eğitimde beslenmenin önemi ve yaygınlaştırma hedefine karşılık alınan yeni kararla ücretsiz yemek uygulamasının tamamen ortadan kaldırılması, Bakanlığınızın çocuklar için sağlıklı beslenme planının hangi amacına denk düşmektedir?

 ◾ Emine Erdoğan imzasıyla ilan edilen "Okulumda Sağlıklı Besleniyorum Programı”nın uygulanması tavsiye edilmiş ve üç öğün sağlıklı beslenme programı önerilmiştir. Sadece bir çocuk için aylık maliyeti asgari ücretin neredeyse yarısına denk düşecek şekilde en az 5 bin lira olan bu önerinin hayata geçirilmesi olanaklı mıdır?

 ◾ Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün web sayfasında yayımlanan okul çağı çocuklarının sağlıklı ve dengeli beslenmesine ilişkin raporunda yetersiz beslenme durumunda çocukların hastalıklara karşı dirençsiz olacağı, gelişme bozukluklarının yaşanabileceği, algılama, dikkat yeteneklerinde gerileme olabileceği ve okul başarılarının düşebileceğine dikkat çekilmektedir. Bakanlığınız çocuklar için geri dönülmez bu sonuçları göze almakta mıdır?

 ◾ Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentiler Raporu’nda bu yılın Ocak-Haziran dönemini kapsayan ilk altı ayında tek başına “Din Hizmetleri ve Yaygın Din Eğitimi” için yapılan harcamanın 19 milyar TL’yi aştığı görülmüştür. Yeni eğitim öğretim yılında başlayan ÇEDES uygulaması ile bu bütçenin artacağı anlaşılmaktadır. Çoğunluğu açlık sınırının altında yaşayan halka ekonomi planlarıyla “fedakarlık” çağrıları yapılırken; din eğitimine harcanan kalemlerden değil, temel ihtiyaç olan beslenmeden kesinti yapılmasının açıklaması nedir?

'KISITLI HAKKI DA KALDIRMAK İÇİN AYAK OYUNLARINA BAŞVURDULAR'
Sevda Karaca soru önergesini vermesinin ardından bir açıklama yaptı: “Çocukların sağlıklı ve yeterli beslenmeleri gelişimleri ve eğitime devamlılıkları için hayati bir öneme sahip, bunu herkes biliyor. Ama çocukları koruması, takip etmesi gereken kurumlar tüm sorumluluğu ebeveynlere yıkıyor. Hatta çocukların nasıl sağlıklı beslenmesi gerektiğine dair öğüt vermekten de geri durmuyorlar. Milli Eğitim Bakanlığının Emine Erdoğan ile başlattığı “Okulumda Sağlıklı Besleniyorum” programı ile internet sayfasında çocukların nasıl sağlıklı besleneceğine dair çeşitli videolar yayınlıyor. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, ailelerle dalga geçer gibi öğüt twitliyor. Çocukların dengeli ve sağlıklı beslenebilmesi için MEB’in de öğün öğün gerekli olduğunu söylediği gıdalar, bir çocuk için aylık yaklaşık 5 bin liralık bir harcamaya tekabül ediyor. Yani bir asgari ücretin yaklaşık yarısının, sadece bir çocuğun sağlıklı beslenmesi için ayrılması gerekiyor. Çocukların en temel ihtiyacına devletin gözlerini kapatmasının sonuçları TÜİK verilerine de yansıyor. Ülkemizde 0-17 yaş arası 9.4 milyon çocuk, yani her iki çocuktan biri yetersiz besleniyor. Ne Milli Eğitim Bakanlığı ne Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ne de Sağlık Bakanlığı sorumluluğu üzerinden atabilir.
Okullar çocukların sadece derse girip çıktığı yerler değil çocuk koruma sisteminin en önemli alanlarından biri. Veriler iktidar tarafından okulların böyle ele alınmadığının en somut kanıtı. Çocukların takibinin yapılmaması, artan yoksulluk ile eğitimden kopuşlarının önünün açılması, çocukları korumaya dönük politikaların yetersiz oluşu çocuk istismarının, çocuk işçiliğin, çocuk yaşta zorla evliliklerin, çocukların suça sürüklenmesinin artışıyla sonuçlanıyor. Eğitim hakkının, sağlık hakkının, yaşam hakkının sağlanması için okullarda bir öğün ücretsiz sağlıklı yemeğin her çocuğa verilmesi de en önemli haklardan biri.
Geçtiğimiz yıl Ekmek ve Gül tarafından başlatılan “Okullarda 1 öğün ücretsiz, sağlıklı yemek” kampanyası, derinleşen yoksulluğun etkisiyle ülke geneline yayılarak geniş halk kesimlerince sahiplenildi. Eğitim Bakanlığı bu yükselen mücadele karşısında 30 Ocak 2023’te bir genelge ile 2022-23 yılı eğitim öğretim yılının ikinci yarıyılı itibarıyla okul öncesi öğrencileri için ücretsiz öğle yemeği uygulaması başlattığını açıkladı. Biz dedik ki yetmez, eğitimin tüm kademelerinde bir öğün ücretsiz yemek hakkını hayata geçirin. Peki AKP iktidarı, yoksulluğun bu denli arttığı, çocukların açlığının büyüdüğü bu koşullarda ne yaptı? Bu kısıtlı hakkı da kaldırmak için ayak oyunlarına başvurdu. Milli Eğitim Bakanlığı 08 Eylül 2023 tarihinde okullara “Deprem Bölgesinde Beslenme Desteği Verilmesi” konulu bir genelge gönderdi ve okul öncesinde bir öğün ücretsiz yemek uygulamasının depremlerden etkilenen 11 il için devam edeceğini bildirdi. Diğer illerde hizmet veren okulların idari amirlerine yemek için bütçe ayrılmadığı söylendi.
Yine okul öncesi öğretmeni olarak görev yapan öğretmenlere mesaj yoluyla ve sözlü olarak velilerden beslenme hazırlamalarının istemeleri söylendi. Bugün bir soru önergesiyle de sorduk, yoksulluk sınırının 40 bin liraya dayandığı bu memleket tablosunda siz ne hakla çocukların kazanılmış bir hakkını ortadan kaldırıyorsunuz? Bakanlık kalkıp “tasarruf tedbirleri” diyor. Bütçe açığı diyor… Soruyoruz, yoksul ailelere fedakarlık yapın kemer sıkın çağrıları yaparken, kemeri çocukların boğazına kadar getirirken, yılın ilk altı ayında sadece “Din Hizmetleri ve Yaygın Din Eğitimi” için 19 milyar TL’yi aşan bütçeyi nereden buluyorsunuz, çoğunluğu açlık sınırının altında yaşayan halka “fedakarlık” çağrıları yapılırken; din eğitimine harcanan kalemlerden değil, temel ihtiyaç olan beslenmeden kesinti yapılmasının açıklaması nedir? ÇEDES adı altında imam atayarak tüm okulları medreseye çevireceğinize, aç çocukların karnını duayla doyurmaya çalışacağınıza, okullara soktuğunuz cemaat ve tarikatlara milyon liralık kaynaklar aktaracağınıza, tüm devlet okullarında, ayrımsız tüm öğrencilere #1ÖğünÜcretsizSağlıklıYemek sağlayın! Sokakta, okulda, hastanede, pastanede, çarşıda pazarda, mecliste bu sesi duyacaksınız: Okulda bir öğün ücretsiz sağlıklı yemek haktır! Bunun için mücadeleyi büyüteceğiz.

Fotoğraf: TBMM