İşçinin ikramiyesi onayı olmadan değiştirilemez

23 Ekim 2019 11:39

İşveren işçinin sözleşmeden kaynaklanan ikramiyesini, işçinin onayı olmadan kaldıramaz ya da ilave tediye ile değiştiremez. Onaysız değişiklikler işçiyi bağlamaz.

Onur BAKIR

Okurumuzun Sorusu:

Merhabalar. Öncelikle sitenizi severek takip ediyoruz. Aydınlatan bilgileriniz için çok teşekkürler. Ben Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’nda çalışan bir personelim. Merak ettiğim bir konu var. Bizler 2012 yılından itibaren her ocak ve temmuzda birer maaş tutarında ikramiye almaktaydık (iş sözleşmemize istinaden). Ancak vakıflar aleyhine açılan davalar vs neticesinde Genel Müdürlük Fon Kurulu eliyle şöyle bir karar aldı “Personele her yıl ocak ve temmuzda birer maaş tutarında ikramiye ödenir. Ödenen bu ikramiyeler ilave tediye niteliğindedir. Personele ayrıca bir ücret ödenmez.” Merak ettiğim husus şudur. İlave tediyeler bilindiği üzere Cumhurbaşkanlığı kararıyla ödenir. Ödeme günlerine Cumhurbaşkanı karar verir. Bizim genel müdürlüğümüz kendi istediği gibi “ocak ve temmuzda öderim ikramiyeyi bu ikramiye de ilave tediye niteliğindedir” diyebilir mi?

Yasal olarak diyemez! Dese bile bunun hukuken hiçbir hükmü olmaz! Gelelim nedenine...

İşçilere iş sözleşmesi ya da toplu iş sözleşmesinden kaynaklı olarak ödenen ikramiye (akdi ikramiye) başkadır, ilave tediye başka!

İlave tediye, 6772 sayılı Kanun’da düzenlenmiştir. 6772 sayılı Kanun uyarınca devlet ve devlete bağlı müesseselerde çalışan işçilere, yılda iki ilave tediye (ikramiye) ödenmektedir.

Bu ilave tediyelerin biri Kanunun 1. maddesi gereği ödenirken, ikinci ilave tediyenin ödenmesi için Kanun’un 3. maddesi gereği Cumhurbaşkanı kararı gerekmektedir. Ancak uygulamada her yıl ikinci ilave tediyenin ödenmesi için karar almakta, dolayısıyla her yıl kamuda çalışan işçilere iki ilave tediye ödenmektedir.

İlave tediyenin ne zaman ödeneceği de Cumhurbaşkanı kararı ile belirlenmektedir. Uygulamada her bir ilave tediye iki parça halinde yani 13’er günlük ücret tutarında ödenmektedir. Böylece bir işçi bir yılda 13’er günlük 4 parça halinde toplam 52 günlük ilave tediye almaktadır.

İlave tediye kanundan doğan bir yükümlülüktür. Devlete ve devlete bağlı müesseselerde çalışan tüm işçilere ilave tediye ödenmesi zorunludur.

Akdi ikramiye ise yasadan kaynaklanan bir zorunluluk değildir. İş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi, işyeri yönetmeliği ya da uygulaması ile ikramiye ödenmesine karar verilebilir ve ikramiye ödenebilir.

Bu bilgiler ışığında okurumuzun durumuna geri dönelim.

Okurumuz ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarında çalışan işçiler, iş sözleşmelerinde (ve ilgili vakıf mevzuatında) yer alan kural gereği yılda iki ikramiye almaktadır. Yani işçilere akdi ikramiye ödenmektedir.

İş Yasası’nın 22. maddesi gereği işveren (vakıf) işçinin yazılı onayı olmadan akdi ikramiyeleri kaldıramaz. İşçinin yazılı onayı olsa bile akdi ikramiyeleri, ilave tediye olarak değiştiremez. Hiçbir biçimde akdi ikramiyenin ilave tediye yerine geçeceğini kararlaştıramaz.

Genel Müdürlüğün aldığı karar hem İş Yasası’nın 22. maddesine aykırıdır hem de ilave tediyeleri düzenleyen 6772 sayılı Kanuna.

Gelelim en can alıcı noktaya.

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarında çalışan işçilere ilave tediye ödenip ödenmeyeceğine yıllardır dava konusudur. Konuyla ilgili farklı kararlar mevcuttur. Bununla birlikte Anayasa Mahkemesi, Vakıf işçilerine ilave tediye ödenmesi gerektiğine karar vermiştir.

Vakıf Genel Müdürlüğü ise Anayasa Mahkemesi kararının kenarından dolaşmak için sözleşme (ve vakıf mevzuatı) gereği ödediği akdi ikramiyelerin, ilave tediye yerine geçeceği yönünde karar almıştır!

Tam da bu yüzden Vakıf Genel Müdürlüğü’nün bu kararı sadece ilgili yasalara değil Anayasa Mahkemesi kararına da aykırıdır!

Sonuç olarak Genel Müdürlüğün tek taraflı kararı işçileri bağlamaz. Yılda iki defa ödenen ikramiye akdi ikramiyedir ve ilave tediye yerine geçmez.

Her ne kadar Yargıtayın işçiler aleyhine bir içtihadı olsa da Anayasa Mahkemesi’nin kararı gereği Vakıf işçilerine de (yılda 2 defa ödenen akdi ikramiyenin yanı sıra) Cumhurbaşkanının belirlediği tarihlerde ayrıca ilave tediye ödenmelidir.

Ödenmediği takdirde vakıf işçileri yasal yollarla ilave tediyelerini talep edebilir. Yani arabulucuya gidebilir, anlaşma olmazsa da dava açabilir.